VERESİYE VE PEŞİN SATIŞ

Soru 498: Bir malı bir yıl süreli veresiye olarak peşin fiyatından fazlasına satın almanın hükmü nedir? Ve belli bir zaman için çeki tutarından fazla veya az bir miktara satmanın hükmü nedir?

Cevap: Veresiye olarak bir malı peşin fiyatından fazlasına alıp satmanın sakıncası yoktur. Ancak çeki meblağının tutarından daha az bir bedelle üçüncü bir şahsa satmak caiz değildir; fakat çekin meblağını ödemekle yükümlü olan kişiye satmanın bir sakıncası yoktur.

Soru 499: Araba satıcısı; "Arabanın peşin fiyatı budur, on ay taksitle de fiyatı şudur" derse, müşteri taksitle satışta fazlalığın paranın on aylık kârı olduğunu anlar ve muamele bu şekilde tamamlanırsa, bu durumda müşterinin aklından geçen nakit paradan fazlasının kâr olduğu ve muamelenin de faizli olduğudur; acaba esasen bu muamele faizli ve batıl mıdır?

Cevap: Muamele veresiye olarak yapılmışsa ve para taksitle ödenecekse bunun sakıncası yoktur ve bu gibi muameleler faizli muamele sayılmaz.

Soru 500: Satış akdinde malın değerinin ve malın kendisinin teslim edilmesinin geciktirilmesi şart koşuluyor; şöyle  ki malın değeri bir yıl içerisinde belli taksitlerle ödenecek ve mal ise, müşteri tarafından birinci taksitin ödenmesinden bir yıl geçtikten sonra ona teslim edilecek. Birinci taksitin ödenme tarihi eğer belirlenmiş zamandan epey gecikmiş olursa; acaba satıcının te'hir muhayyerliği var mı?

Cevap: Sorudaki varsayımda muamele selem satışı şeklinde olduğundan satış sözleşmesi esnasında paranın nakit olarak ödenmesi gerekir. Aksi durumda satış temelden batıldır.

Soru 501: Malın değerinin birinci taksitinin ödenmesi örfteki normal süreden gecikmiştir. Ödeme geciktirildiğinde satıcıya muhayyerlik şartı koşulmayan ve mu-amele için belli bir zaman belirlenmeyen böyle bir sözleşmede sırf bu geciktirme sebebiyle satıcı muhayyerlik hakkına sahip olur mu?

Cevap: Veresiye alış verişte parayı ödeme vaktinin belirlenmesi gerekir. Dolayısıyla malın değerinin veya paranın taksitlerinin zamanı belirlenmeden veresiye satış yapılırsa, bu satış temelden batıldır. Fakat ödeme tarihi belirlenerek satış yapılır ve müşteri parayı kararlaştırılmış zamandan geç öderse, sırf bu geciktirme satıcıya muhayyerlik hakkı doğurmaz.

Soru 502: Bir arsada Eğitim Bakanlığı tarafından parası sahiplerine ödenmesi şartıyla teknik alanda faaliyet gösteren bir kurum binası yapılmıştır. Ancak bu kurum binası yapıldıktan sonra Eğitim Bakanlığı arsanın parasını sahiplerine ödemekten kaçınmaktadır. Bunun üzerine arsa sahipleri buna razı olmadıklarını, o binanın gas-pedilmiş olduğunu ve dolayısıyla orada kılınan namazın batıl olduğunu ilân etmişlerdir; bu konuda hüküm nedir?

Cevap: Arsa sahiplerinin bir müessese yapılması için arsanın verilmesine razı olduktan ve parasının Eğitim Bakanlığı tarafından ödenmesi şartıyla o arsayı bu bakanlığa teslim ettikten sonra artık o arsa üzerinde herhangi bir hakları yoktur ve o arsa gaspedilmiş sayılmaz. Ancak, onlar, Eğitim Bakanlığından arsanın parasını isteyebilirler. Buna göre şer'an bu binada eğitim almanın ve namaz kılmanın hiçbir sakıncası yoktur ve bu iş arsanın önceki sahiplerinin rızasına bağlı değildir.