Soru 150: Banka
müşterilerinden bazıları, işlerinin çabuk yapılması ve kendilerine daha iyi
hizmet verilmesi için banka çalışanlarına bahşiş adı altında bir miktar para
veriyorlar. Banka çalışanları eğer onların beklentilerini yerine getirmeyecek
olurlarsa müşterilerin onlara hiçbir şey vermeyecekleri göz önünde
bulundurularak onların verdiği bu malı almanın hükmü nedir?
Cevap: Memurların müşterilerin
işlerini yapmak için istihdam edildiği ve hizmeti karşılığında maaş aldığı işi
yapmak için müşterilerden bir şey alması caiz değildir. Nitekim müşterilerin
de, isteklerini yerine getirmeleri için memurlara nakit para vb. şeyler vererek
onları tamaha sevk etmeleri caiz değildir; çünkü bu iş fesada yol açacaktır.
Soru 151: Banka
müşterilerinden bazıları yaygın adet üzere kendi istekleriyle memurlara
bayramlık hediye vermekteler ve görevlilere bayramlık hediye vermediği takdirde
kendisine iyi bir hizmet verilmeyeceğine inanmaktalar; bu hususta hüküm nedir?
Cevap: Bu gibi hediyeler, banka hizmetlerinde müş-teriler
arasında ayrıcalığa yol açar ve sonuçta fesada ve diğerlerinin haklarının zayi
olmasına sebep olursa, müşteriler memurlara böyle hediyeler vermemelidirler ve
memurlar da bu hediyeleri kabul hakkına sahip değiller.
Soru 152: Memurun, her
ne kadar yapmış olduğu iş karşılığında herhangi bir beklentisi yoksa da,
teşekkür ve takdir etmek amacıyla kendisine verilen bir hediyeyi almasının
hükmü nedir?
Cevap: İş ortamında ve müracaat
edenler tarafından verilen hediye en tehlikeli şeylerden biridir ve bundan
mümkün olduğu kadar sakınmanız dünya ve ahiretiniz için daha uygundur. Bu
hediyeleri almak, ancak hediye-yi verenin,
memurun kabul etmekten sakınmasına rağ-men ısrar etmesi ve sonunda bir
şekilde hediye etmesi durumunda caizdir; o da işi yaptıktan sonra, ön görüşme
ve beklentisi olmadan olursa.
Soru 153: Müracaat
edenlerin kendi rıza ve istekleriyle devlet memurlarına verdikleri nakit para,
yiyecek vb. hediyelerin hükmü nedir? Veren kişinin bir iş beklentisi olsun veya
olmasın rüşvet olarak memurlara verdiği malların hükmü nedir? Memur rüşvete
tamah ederek kanuna aykırı bir iş yaparsa hükmü nedir?
Cevap: Saygıdeğer memurlar, müracaat
eden herkese kanunlara ve bulundukları dairenin kurallarına uygun olarak hizmet
vermek zorundadırlar ve hangi adla olursa olsun müracaat edenlerden herhangi
bir şekilde hediye kabul etmeleri caiz değildir. Çünkü bu iş, kendilerine karşı
kötü zanda bulunulmasına ve fesada sebep olur ve tamahkâr insanları kanunları
çiğnemeye ve diğerlerinin haklarını zayi etmeye teşvik ve tahrik eder. Rüşvete
gelince; rüşvetin hem alana ve hem verene haram olduğu açıktır. Rüşvet alan
kişinin aldığı şeyi sahibine iade etmesi farzdır ve rüşvet aldığı şeyi asla
kullanamaz.
Soru 154: Bazı
çalışanların bazen müracaat edenlerden işlerini yapmak için rüşvet istedikleri
görülmektedir; bu durumda onlara rüşvet vermek caiz olur mu?
Cevap: Devlet dairelerine müracaat
eden hiç kimsenin, müracaat edenlere hizmet vermekle yükümlü olan devlet
çalışanlarına işi için kanunsuz bir para veya hizmet vermeleri caiz değildir.
Nitekim vazifeleri halkın işlerini yapmak olan devlet çalışanlarına da müracaat
edenlerin işlerini yapmalarına karşılık gayri kanunî herhangi bir şey
istemeleri ve almaları caiz değildir. Onların bu yolla elde ettikleri malı
kullanmaları da caiz olmaz. O malı sahibine iade etmeleri gerekir.
Soru 155: İnsan kendi
hakkını alabilmesi için rüşvet verebilir mi? Bu hareketin bazen başkaları için
sıkıntı doğuracağı dikkate alınırsa -örneğin hak sahibinin başkalarından öne
geçirilmesi gibi- hükmü nedir?
Cevap: Başkalarını rahatsız etmese,
onlar için sıkıntı doğurmasa bile rüşvet vermek ve almak caiz değildir. Hele
bir de haksız yere başkalarını rahatsız ederse durum açıktır.
Soru 156: İnsan yasal
bir işini yaptırmak için devlet dairelerinin birinde görevli memurlara kanunî
ve şer'î işini yapmada kolaylık göstermeleri amacıyla bir miktar para verme
zorunda kalırsa -çünkü bu meblağı vermediği takdirde o görevlilerin işini
yapmayacaklarına inanıyor- acaba buna rüşvet denilir mi? Acaba bu iş haram
sayılır mı? Yoksa idarî işinin yapılması için kendisini para vermek zorunda
bırakan zorunluluğun, rüşvet olgusunu ortadan kaldırdığı, dolayısıyla bu fiilin
haram olmadığı söylenebilir mi?
Cevap: Halka hizmet sunmakla görevli
olan dairedeki memurlara, müracaat
edenler tarafından işlerinin yapılması için verilen -ve kesinlikle idarî fesat
çıkmasına sebep olan- para veya her türlü mal, şer'î açıdan haram sayılır ve
zorunluluk bahanesi ona bu fiili işleme izni vermez.
Soru 157: Kaçakçılar,
kanuna aykırı işlerine göz yum-maları için bazı görevlilere bir miktar para
veriyorlar ve isteklerini reddetmeleri durumunda görevlileri ölümle tehdit
ediliyorlar; bu durumda görevliler nasıl davranmakla yükümlüdürler?
Cevap: Kaçakçıların kanuna aykırı
işlerine göz yum-mak karşılığında para almak caiz değildir.
Soru 158: Maliye
müdürü, vergi muhasebe memurundan bir şirket için belirlenmiş vergi miktarını
azaltmasını istiyor. Bu gibi durumlarda bu memurun, müdürün emirlerine itaat
etmesi farz mıdır? Bunu kabul etmediği takdirde bazı sorunlarla ve zor
durumlarla karşılaşacağını bildiğini göz önünde bulundurarak hükmü açıklar
mısınız ve acaba memurun bu emre uyması karşısında bir miktar para alması caiz
midir?
Cevap: Bu gibi işlerde kanunun
belirlediği kural ve kaidelere göre davranmak gerekir, buna aykırı davranmak
caiz değildir. Bu ister bir para karşılığında yapılsın, ister bedava, fark
etmez.
Hiç yorum yok :
Yorum Gönder