Soru 40: Helâl müziği
haram müzikten ayıran şey nedir? Acaba klasik müzik helâl midir? Bu konuda bize bir ölçü verebilir
misiniz?
Cevap:
Örfe göre günah ve eğlence meclislerine uygun olan eğlendirici ve
coşturucu müzik haramdır. Bu alanda klasik müzikle diğer müzikler arasında
hiçbir fark yoktur. Mevzunun teşhisi mükellefin örfî görüşüne bırakılmıştır.
Böyle olmayan müziğin bir sakıncası yoktur.
Soru 41: Dinî kurum ve
müesseselerce sakıncasız olduğu söylenen kasetleri dinlemenin hükmü nedir?
Keman, viyola ve ney gibi müzik aletlerini kullanmanın hükmü nedir?
Cevap: Söz konusu kasetleri dinlemenin caiz olması,
mükellefin kendi teşhisine bağlıdır; mükellef eğer kasetin, eğlence
meclislerine uygun neşelendirici müziği içermediği ve içinde batıl sözler de
olmadığı sonucuna varırsa, onu dinlemesinin sakıncası yoktur. Dolayısıyla, sırf
bir dinî kurum ve müessese tarafından sakıncasız olduğunun söylenmesi, onun
mubah olması için şer'î bir delil teşkil etmez. Müzik aletlerini, eğlence ve
günah meclislerine uygun olan coşturucu ve eğlendirici müziklerde kullanmak
caiz değildir; ama bu aletlerden makul amaçlar için helâl olarak yararlanmanın
sakıncası yoktur. Örneklerin teşhisinde ölçü, mükellefin kendi görüşüdür.
Soru 42: Neşelendirici
ve eğlendirici müzikten maksat nedir? Neşelendirici ve eğlendirici müziklerle
diğer müzikleri ayırt etmenin yolu nedir?
Cevap: Neşelendirici ve eğlendirici
müzik, sahip olduğu özellikleri nedeniyle insanı Allah Tealâ'dan ve ahlâkî
erdemlerden uzaklaştıran, lâubalîliğe ve günaha sürükleyen müziktir. Mevzunun
teşhisinde örfe baş vurulması gerekir.
Soru 43: Müzik hakkında
hüküm verirken çalgıcın kişiliğinin, çalgı yerinin ve amacının etkisi var
mıdır?
Cevap: Haram müzik, eğlence ve günah
meclislerine uygun olan, olumsuz yönde insanı etkileyen, coşturan ve
neşelendiren müziktir; bazen çalgıcın kişiliği veya çalgıyla söylenen söz,
çalgı yeri ve diğer şartlar, müziğin, haram olan eğlendirici ve coşturucu
müziğin veya bir başka haramın kapsamına girmesinde etkili olabilir; örneğin bu
özellikler, fesadın bunu izlemesi sonucunu doğurabilir.
Soru 44: Müziğin haram
oluşundaki ölçü, onun sadece coşturucu ve neşelendirici oluşu mudur, yoksa
bunun yanında tahrik edici ve heyecanlandırıcı oluşunun da etkisi var mıdır?
Eğer müzik, dinleyenleri kederlendirir veya ağlatırsa hüküm nedir? Müzik ve
çalgı aletlerinin eşliğinde gazel okumanın ve dinlemenin hükmü nedir?
Cevap: Bunda ölçü, müziğin
çalınmasının niteliği ile birlikte onun bütün özelliklerinin dikkate alınması;
eğlence ve günah meclislerine uygun olan coşturucu ve eğlendirici müziklerden
olup olmadığıdır. Bu durumda, tabiatı gereğince eğlendirici ve neşelendirici
türden müzik, ister heyecanlandırıcı olsun, ister olmasın, ister dinleyiciyi
kederlendirsin ve ister ağlatsın böyle bir müzik haramdır. Müzik aletleri
eşliğinde okunan gazeller, günah ve fesat meclislerine uygun olan müzik hâlini
alırlarsa, onları söylemek ve dinlemek haramdır.
Soru 45: İslâm fıkhına göre haram olan teganni nedir? Acaba
sadece insan sesiyle sınırlı mıdır, yoksa müzik aletlerinden çıkan sesleri de
içerir mi?
Cevap: Teganni, insanın,
dalgalandırarak gırtlaktan çıkardığı, günah ve fesat meclislerine uygun
coşturucu sesidir. Sesi bu şekilde gırtlakta dalgalandırarak çıkarmak ve onu
dinlemek haramdır.
Soru 46: Düğün
törenlerinde kadınların müzik aletlerinden olmayan kaplara ve diğer araçlara
ritimle vurmaları caiz midir? Ses, meclisten dışarı çıkar ve erkekler de
duyarsa hüküm nedir?
Cevap: Bunların caiz olması nasıl
kullanıldıklarına bağlıdır. Eğer geleneksel düğün törenlerinde yaygın olduğu
şekilde kullanılır, tahrik edici-coşturucu olmaz ve herhangi bir fesada ve
günaha yol açmazsa sakıncası yoktur.
Cevap: Eğlendirici ve neşelendirici
makamlar çalmak amacıyla müzik aletlerini kullanmak caiz değildir. Fakat düğün
törenlerinde kadınların kendi aralarında şarkı-türkü söylemelerinin caiz olması
uzak bir ihtimal değildir.
Soru 48: Haram
nitelikli teganni ile okunan müziği evde dinlemek caiz midir? Eğer insan bundan
etkilen-mezse hüküm nedir?
Cevap: İster evde yalnız başına
olsun, ister başkalarının yanında olsun ve ister etkilensin, ister
etkilenmesin, bu tür müzikleri dinlemek her hâlükârda haramdır.
Soru 49: Daha
mükellefiyet yaşına yeni erişen bazı gençler, İran İslâm Cumhuriyeti'nin resmî
radyo ve televizyon kanallarından yayınlansa bile, mutlak suretle müziğin haram
olduğuna fetva veren bir müçtehidi taklit etmektedirler; bu konuda hüküm nedir?
Acaba ve-liyy-i fakih, dinlenilmesi helâl olan bir müziğin dinlenmesine müsaade
etmiş olursa, hükümet hükümlerine istinaden verilen bu müsaade [hükümet
yetkisini kullanarak müsaade etmesi] müziklerin caiz olması için yeterli midir,
yoksa onların kendi müçtehitlerinin fetvalarına uygun olarak mı hareket
etmeleri gerekir?
Cevap: Müzik dinlemenin caiz oluşu
veya olmayışına fetva vermek hükümete ait verilen bir hüküm değildir; bu, fıkhî
bir hükümdür. Bu konuda her mükellefin kendi taklit merciinin fetvasına uyması
farzdır. Fakat müzik eğer eğlence, günah ve
fesat meclislerine uygun olan coşturucu türden değilse ve herhangi bir günaha
da yol açmıyorsa, haram olması için bir neden yoktur.
Cevap: Teganni, sesi eğlence
meclislerine uygun olarak boğazda titretmektir. Bu, hem söyleyene, hem de
dinleyene haram olan bir günahtır. Müzik ise, müzik aletleri çalmaktır; bu da
eğer günah meclislerinde yaygın olduğu şekilde olursa, hem çalana ve hem de
dinleyene haramdır. Ama bu şekilde değilse, özü itibariyle caizdir ve hiçbir
sakıncası yoktur.
Soru 51: Sahibi sürekli
müzik kaseti dinleyen bir yerde çalışıyorum ve dolayısıyla istemeden bunları
dinlemek zorunda kalıyorum; acaba benim için bu caiz midir?
Cevap: Eğer kasetler eğlence ve günah
meclislerine uygun olan eğlendirici teganni ve müzik parçaları içeriyorsa, onları dinlemek caiz değildir. Fakat o iş
yerinde bu-lunmak zorunda iseniz, oraya gidip çalışmanızın sakın-cası
yoktur; bununla beraber istemeyerek duymak zorunda olsanız bile, bu tür
müzikleri dinlememeniz gerekir.
Soru 52: İran İslâm
Cumhuriyeti radyo ve televizyon kanallarından yayınlanan müziklerin hükmü
nedir? İmam Humeyni'nin (r.a) mutlak surette müziğin helâl olduğunu açıkladığı
söylenmektedir; acaba bu doğru mudur?
Cevap: İmam Humeyni'nin (r.a) müziğin
mutlak surette helâl olduğunu söylediği yalan ve iftiradır. İmam Humeyni (r.a)
eğlence ve günah meclislerine uygun olan eğlendirici ve neşelendirici müzikleri
haram bilmekteydi; nitekim bu hususta bizim de görüşümüz aynıdır. Fakat görüş
farklılıkları, mevzunun teşhisinden kaynaklanmaktadır; çünkü mevzunun teşhisi
mükellefin kendisine bırakılmıştır; dolayısıyla bazen çalgıçla dinleyicinin
teşhisi farklı olabilir. Bu durumda mükellefe göre günah meclislerine uygun
olan eğlendirici müziği dinlemesi haramdır. Fakat şüpheli müziklerin
helâlliğine hükmedilir. Ve bir müziğin sırf radyo ve televizyondan
yayınlanması, onun helâl ve mubah oluşuna dair şer'î delil teşkil etmez.
Soru 53: Bazen radyo
ve televizyondan, bence eğlence ve günah meclislerine uygun olan müzikler
yayınlanmaktadır; acaba bunları dinlemekten kaçınmam ve diğerlerini de
engellemem gerekir mi?
Cevap: Sizce o müzikler, eğlence ve
günah meclislerine uygun olan eğlendirici ve neşelendirici türdense, onları
dinlemeniz caiz değildir. Fakat münkerden neh-yetme açısından diğerlerini
sakındırmanız, onların da söz konusu müziğin, haram müzik türünden olduğu
hususunda sizinle aynı görüşü paylaştıklarını bilmenize bağlıdır.
Soru 54: Batı
ülkelerinde üretilen eğlendirici müzikleri ve tegannileri dinlemenin ve
dağıtmanın hükmü nedir?
Cevap: Eğlence ve günah meclislerine
uygun olan eğlendirici ve neşelendirici müziğin çalınması ve dinlenmesinin
haram oluşunda, diller ve üretilen ülkeler a-rasında hiçbir fark yoktur;
dolayısıyla günah nitelikli te-ganni veya haram müzikleri içeriyorlarsa, bu tür
kasetlerin dağıtımı, alım satımı ve dinlenmesi caiz değildir.
Soru 55: Kadın ve
erkeğin ister enstrüman eşliğinde olsun, ister olmasın radyo veya kasetten
şarkı-türkü söylemelerinin hükmü nedir?
Cevap: Eğlence meclislerine uygun
olarak söylenen şarkı-türkü şer'an haramdır. İster erkek söylesin, ister kadın,
ister canlı olsun, ister kasetten, ister müzik aletleri eşliğinde olsun, ister
olmasın, şarkı-türkü söylemek ve dinlemek caiz değildir.
Soru 56: Cami gibi
mukaddes mekânlarda makul ve helâl hedef ve amaçlarla müzik çalmanın hükmü
nedir?
Cevap: Eğlence ve günah meclislerine
uygun eğlendirici ve neşelendirici müzik çalmak caminin dışında da olsa ve yine
makul helâl amaçlar taşısa bile mutlak olarak caiz değildir. Fakat mukaddes
yerlerde bazı münasebetler gereği müzik nağmeleri eşliğinde inkılap marşları
vb. okumak ve söylemek, o yerin saygınlığıyla çelişmezse ve örneğin cami gibi
yerlerde namaz kılanları rahatsız etmezse, sakıncası yoktur.
Soru 57: Enstrüman ve
özellikle "santur" (kanuna benzer bir müzik aleti) çalmayı öğrenmenin
bir sakıncası var mı? Diğerlerini buna teşvik etmenin hükmü nedir?
Cevap: Fesat ve günaha yol açmadığı
takdirde haram olmayan müzik aletlerini makul ve mubah amaçla inkılap
marşlarında, dinî marşlarda, yararlı kültürel vb. programlar uygulamada
kullanmanın sakıncası yoktur. Bu amaçla bir enstrümanı çalmayı öğrenmenin ve
öğretmenin özü itibariyle bir sakıncası yoktur.
Soru 58: Kadının,
teganni ile okuduğu şiiri veya başka sözleri dinlemenin hükmü nedir? Bu konuda
dinleyenin genç veya yaşlı, erkek veya kadın olması hükmü değiştirir mi?
Dinleyen kişi kadının mahremi olursa hüküm nedir?
Cevap: Kadının sesi, eğlence
meclislerinde yapıldığı gibi teganniyle çıkmazsa, dinleyen de lezzet alma
kastıyla dinlemezse ve herhangi bir fesada ve olumsuzluğa da yol açmazsa onu
dinlemenin sakıncası yoktur; yukarıdaki durumlar arasında da hiçbir fark
yoktur.
Cevap: Örfte, halk arasında günah
meclislerine uygun haram müziklerden sayılan her şey mutlak suretle haramdır;
bu hususta ülkeler arasında ve geleneksel mü-ziklerle diğerleri arasında hiçbir
fark yoktur.
Soru 60: Bazen Arapça
yayın yapan radyolardan bazı müzikler yayınlanmaktadır; Arapça'yı dinleme
şevkiyle bunlara kulak vermek caiz midir?
Cevap: Günah ve eğlence meclislerine
uygun müzikleri dinlemek mutlak suretle haramdır; sırf Arapça dinleme şevki,
bunları dinlemeyi şer'an helâl kılmaz.
Soru 61: Müzik
aletleri eşliğinde olmadan nağmeli şiir okumak ve okununca eşlik etmek caiz
midir?
Cevap: Müzik aletleri eşliğinde
olmasa bile teganni ile söylenen müzik parçaları haramdır. Müzik parçaları
derken fıskufücur meclislerine uygun olacak şekilde teganniyle söylenen sözleri
kastediyoruz. Fakat şiir okumanın ve tekrarlamanın özü itibariyle hiçbir
sakıncası yoktur.
Cevap: Eğlendirici olmayan müzikler
çalmak amacıyla ortak amaçlı (hem helâl müzikler ve hem de haram müzikler için)
kullanılan müzik aletlerinin alım satımının sakıncası yoktur.
Cevap: Sesi günah ve eğlence
meclislerine uygun şekilde teganniyle çıkarmak, mutlak olarak hatta dua,
Kur'ân, ezan, mersiye vs. okurken bile haramdır.
Soru 64: Günümüzde
müzik, üzüntü, ıstırap, cinsel sorunlar ve kadınlardaki cinsel isteksizlik gibi
bazı psikolojik hastalıkların tedavisinde kullanılmaktadır; bunun hükmü nedir?
Cevap: Güvenilir ve uzman bir
doktorun, hastanın tedavisinin müzikten yararlanmaya bağlı olduğuna dair kesin
görüş belirtmesi durumunda hastanın tedavisinin gerektirdiği miktarda müzikten
yararlanmasının sakıncası yoktur.
Soru 65: Eğlence
meclislerine uygun olan müziği dinlemek insanın eşine eğilimini artırırsa,
hüküm nedir?
Cevap: Sırf eşine eğiliminin artması
amacını gütmesi, bu nitelikteki müziği dinlemek için şer'î bir ruhsat olamaz.
Soru 66: Kadının,
çalgıçların kadınlardan oluştuğu bir grup eşliğinde, kadınlar için konser
vermesinin hükmü nedir?
Cevap: Konser vermek, teganniyle ve
coşturucu nitelikte olmazsa ve ona eşlik eden müzik de haram olan eğlendirici
türden olmazsa, özü itibariyle sakıncalı değildir.
Soru 67: Eğer müziğin
haram oluşunda ölçü, neşelendirici ve günah meclislerine uygun oluşu ise, bu
durumda bazı insanları ve hatta mümeyyiz olmayan yani iyiyle kötüyü ayırt
edemeyen çocukları coşturan marş ve müziklerin hükmü nedir? Acaba kadınların
teganni ile okudukları müptezel, bayağı kasetler, coşturucu olmazsa yine haram
mıdır? Sürücülerinin genellikle bu gibi kasetler kullandığı umumî taşıtlara
binen yolcuların ne yapması gerekir?
Cevap: Teganniyle çıkarılan
neşelendirici ses ve o-kunan müzik, nitelik veya içerik ya da çalgıcın çalgı
aletlerini kullanırken veya şarkıcının okurken sergilediği özel durum
itibariyle eğlence ve günah meclislerine uygun müzik türünden olursa, bu, bunu
dinlediğinde coşmayan kimse için bile haramdır. Haram olan coşturucu müzik
okunduğunda ve çalındığında, taşıtlardaki bütün yolcuların bunları dinlemekten
sakınmaları ve diğerlerini bu münkerden sakındırmaları gerekir.
Soru 68: Erkeğin kendi
helâlinden lezzet almak amacıyla yabancı bir kadının teganniyle söylediği haram
müziği dinlemesi caiz midir? Acaba eşlerin birbirleri için haram nitelikli
müzik söylemeleri caiz midir? Allah Teala'nın müziği, günah ve eğlence
meclisleriyle iç içe olduğu ve bunların birbirlerinden ayrı tutulamayacağından
dolayı haram kıldığı ve dolayısıyla tapınılmaktan başka bir amaca yönelik
olabileceği düşünülemeyen heykel yapıp satmanın haram oluşu gibi, müziğin de
haram oluşu, günah ve eğlence meclislerinin haram olmasından kaynaklandığı
söylenmektedir; bu görüş doğru mudur? Buna binaen, acaba günümüzde bu şart ve
sebebin olmayışı haramın kalkmasını gerektirmez mi?
Cevap: Eğlence ve günah meclislerine
uygun olarak teganniyle söylenen müzik, mutlak olarak, hatta kadının kocası
için ve erkeğin eşi için olsa bile haramdır. İnsanın eşinden lezzet almak
istemesi, günah nitelikli müziği dinlemesini mubah kılmaz. Dinimizde teganni
ile müzik söylemenin, heykel yapmanın vb. şeylerin haram oluşu şeriata
taabbütle ispatlanmıştır ve Ehlibeyt fıkhındaki sabit hükümlerdendir. Bu gibi
hükümler, varsayımlara dayanan ölçülere, psikolojik ve toplumsal etkileşimlere
bağlı değildir. Bu gibi şeyler, haram niteliğini korudukça haramdırlar ve her
hâlükârda onlardan kaçınmak gerekir.
Soru 69: Görünüşte
milî marşlar niteliğinde olan ve örfte de milî marşlar olarak bilinen bazı
müzikler var; fakat bunları söyleyen kişinin marş kastıyla mı, yoksa eğlence ve
coşturucu müzik kastıyla mı söylediğini bil-miyoruz. Bu tür müzikleri
dinlemenin hükmü nedir? Bunları söyleyen kişinin Müslüman olmadığı, fakat
söylediği sözlerin vatan sevgisini aşıladığını ve insanı vatanın işgali
karşısında direnmeye sevk ettiği dikkate alındığında bunları dinlemenin hükmünü
açıklar mısınız?
Cevap: Dinleyiciye göre örf açısından eğlendirici
ve neşelendirici bir nitelik taşımazsa, bunları dinlemenin hiçbir sakıncası
yoktur; söyleyenin niyetinin ve söylediği sözlerin içeriğinin bu konuda hiçbir
etkisi yoktur.
Soru 70: Bazı spor
dallarında antrenör ve uluslararası hakem vasfını taşıyan bir genç, meslek
gereği haram müzik çalınan klüplere girmek zorunda kalıyor; geçiminin bir
bölümünü bu yolla temin ettiği ve bulunduğu bölgede iş sahalarının az olduğu
göz önünde bulundurulursa acaba bu kişinin buralara girmesi caiz midir?
Cevap: Söz konusu müziği dinlemesi
haram olmasına rağmen bu meslekte çalışmasının sakıncası yoktur. Dinlemekten
sakınma kaydıyla, çaresizlik durumlarında haram müzik meclislerine girmesi
caizdir; bu durumda elinde olmaksızın bu müzikleri duymasının sakıncası yoktur.
Soru 71: Acaba sadece
müziği dinlemek mi haramdır, yoksa onu elinde olmayarak duymak da mı haramdır?
Cevap: Eğlendirici ve neşelendirici
haram müziği duymak, dinlemek hükmünde değildir. Fakat bazı yerlerde örfe göre
duymak da dinlemek sayılmaktadır.
Soru 72: Günah ve
eğlence meclislerinde yaygın olmayan aletlerle, bir müzik enstrümanı eşliğinde
Kur'ân okumak caiz midir?
Cevap: Kur'ân-ı Kerim'in ayetlerini
güzel bir şekilde ve Kur'ân'ın şanına yakışır nağmelerle okumanın sakıncası
yoktur; hatta haram olan teganni haddine ulaşmaması kaydıyla tercih edilir bir
şeydir; fakat müzik enstrümanı eşliğinde Kur'ân okumak şer'an doğru değildir.
Cevap: Müzik ve çalgı aletlerini
eğlence ve günah meclislerine uygun olan coşturucu ve neşelendirici nitelikte
kullanmak mutlak suretle haramdır.
Soru 74: Öğrencilerin,
Eğitim Bakanlığı'nın marş ekipleri ve bando takımlarında kullandıkları müzik
aletlerinin hükmü nedir?
Cevap: Örf açısından hem helâl, hem
de haramda kullanılabilecek müzik aletlerini eğlendirici olmamak kaydıyla helâl
amaçlarla kullanmak caizdir; fakat örfen sadece haramda kullanılan ve eğlenceye
has aletlerden sayılan müzik aletlerini kullanmak caiz değildir.
Soru 75: Müzik aletlerinden
sayılan "santur" aleti i-mal etmek ve bir meslek olarak ondan kazanç
elde etmek caiz midir? Acaba bu sanayiyi geliştirmek ve çalgıçları bu aleti
çalmaya teşvik etmek için yatırım yapmak ve yardım etmek caiz midir? Geleneksel
müziği yaymak ve ihya etmek amacıyla ülkenin geleneksel müziklerini öğretmek
caiz midir?
Cevap: Millî veya inkılâp marşları
icra etmek ve herhangi yararlı ve helâl bir işte müzik çalmak için çalgı
aletlerinin kullanımı, günah ve fesat meclislerine uygun olan coşturucu sınıra
ulaşmadığı sürece sakıncası yoktur. Bunun gibi aynı amaçla çalgı aletlerinin
yapımı, öğretim ve öğreniminin kendi başına bir sakıncası yoktur.
Cevap: Helâl menfaati olmayan ve genelde
eğlendirici, coşturucu ve fesada sevk edici alanlarda kullanılan aletler.
Soru 77: Haram içeren
ses kasetlerini kopyalayarak çoğaltma karşılığında ücret almak caiz midir?
Cevap: Dinlenmesi haram olan
kasetlerin kopyalanması ve bunun karşılığında ücret alınması caiz değildir.
Hiç yorum yok :
Yorum Gönder