Öğretim ve Öğrenim

Soru 228: İnsan karşısına çıkacak konulara dair şer'î hükümleri öğrenmezse günah işlemiş olur mu?

Cevap: Hükümleri öğrenmemesi sonucunda bir farzı terk eder veya bir haramı işlerse, günah işlemiş olur.

Soru 229: Dinî ilimler öğrencisi, satıh^[7] merhalesini bitirdikten sonra derslerini devam ettirdiği durumda kendisinde içtihat derecesine ulaşabilecek gücü görüyorsa, bu durumda tahsilini içtihat derecesine kadar sür-dürmesi ona farz-ı ayn olur mu?

Cevap: Şüphesiz dinî ilimler tahsil etmenin ve yine içtihat derecesine ulaşıncaya dek tahsili sürdürmenin başlı başına çok büyük bir fazileti vardır. Fakat kişinin sırf içtihat derecesine ulaşma gücüne sahip olması, onun içtihat derecesine ulaşması için tahsilini sürdürmesini farz-ı ayn kılmaz.

Soru 230: Usul-u din (dinin temel esasları) konusunda insan hangi yollarla yakine ulaşabilir?

Cevap: Genellikle aklî delil ve burhanlarla yakine ulaşılır. Ancak burhan ve deliller mükelleflerin idrak güçlerine göre değişir. Her halükârda, insan başka bir yolla da yakine ulaşırsa, bu da yeterlidir.

Soru 231: İlim tahsilinde gevşek davranmanın, tembellik etmenin ve yine vakti boşuna geçirmenin hükmü nedir? Acaba haram mıdır?

Cevap: Vakti boş yere ve batıl şeylerle geçirmenin sakıncası vardır. Mükellef eğer öğrenciler için tahsis edilen imkânlardan yararlanıyorsa, belirlenmiş ders programına uyması gerekir; aksi durumda aylık maaş ve yardım gibi imkânlardan yararlanması caiz olmaz.

Soru 232: İktisat fakültesinde verilen dersler arasında faizli borç, sanayi ve ticaret alanlarında faiz alma yöntemleri üzerinde karşılaştırmalı dersler verilmektedir. Bu dersi vermenin ve bunun karşılığında ücret almanın hükmü nedir?

Cevap: Sırf faizli borç hakkında ders vermek ve açıklamalarda bulunmak haram değildir.

Soru 233: Dinî medreselerde felsefe dersi almak ve vermek caiz midir?

Cevap: Bir kimse, felsefenin dinî inançlarını sarsmayacağından emin olursa, onun felsefe dersi almasının ve vermesinin sakıncası yoktur; hatta bazı durumlarda felsefeyi öğretmek ve öğrenmek gerekli de olabilir.

Soru 234: "Şeytan Ayetleri" kitabı gibi saptırıcı kitapların alım satımının hükmü nedir?

Cevap: Saptırıcı kitapların alım satımı ve saklanması caiz değildir. Ancak bunları reddedecek ilmî güce sahip olan kimsenin bunları cevaplamak amacıyla almasının sakıncası yoktur.

Soru 235: İnsan ve hayvanlar hakkında faydalı, ancak hayalî olan hikayeleri öğretmenin ve anlatmanın hükmü nedir?

Cevap: Eğer belirtilerden hikayenin hayalî olduğu anlaşılırsa, sakıncası yoktur.

Soru 236: Üniversite veya fakültelere gitmek, derse gelen tesettürsüz kadınlarla karışık olarak bir arada bulunmayı gerektiriyorsa, hüküm nedir?

Cevap: Öğretim ve öğrenim için eğitim-öğretim mer-kezlerine gitmenin sakıncası yoktur. Fakat kadınların ve kızların örtülerini korumaları, erkeklerin de haram bakışlardan ve fitne ve fesada düşmek endişesini barındıran karma durumdan kaçınmaları gerekir.

Soru 237: Kadının, şer'an gerekli olan hicap ve iffetini koruyarak yabancı bir erkeğin yardımıyla sürücü pistlerinde şoförlüğü öğrenmesi caiz midir?

Cevap: Kadının hicap ve iffetini korumak ve ifsat edici durumlara düşmekten emin olması şartıyla yabancı bir erkeğin yardım ve kılavuzluklarıyla sürücülük öğrenmesinin sakıncası yoktur. Fakat bununla birlikte kadının yanında mahremlerinden birinin bulunması daha iyidir; hatta sürücülüğü yabancı erkeğin yerine bir kadının veya mahremlerinden birinin aracılığıyla öğrenmesi daha uygundur.

Soru 238: Erkek öğrenciler okul ve üniversitelerde kız öğrencilerle karşılaşmakta, okul arkadaşlığı nedeniyle ders alanında veya başka konular üzerinde konuş-maktalar. Lezzet kastı olmaksızın bazı zamanlar şakalaşmakta veya gülüşmekteler; acaba bu caiz midir?

Cevap: Kız öğrenciler hicaplarını korurlar ve lezzet kastı da söz konusu değilse ve fesada düşmemekten emin iseler sakıncası yoktur; aksi durumda caiz değildir.

Soru 239: Günümüzde İslâm dini ve Müslümanlar için hangi bilimsel uzmanlık dallarını öğrenmek daha yararlıdır?

Cevap: Bilginler, üniversite öğrencileri ve hocaların Müslümanların ihtiyaç duyduğu bütün ihtisas dallarını ve yararlı bilimleri önemsemeleri, böylece yabancılara, özellikle İslâm ve Müslümanların düşmanlarına muhtaç olmamaları gerekir. Bunların hangisinin daha yararlı ol-duğunun teşhisi, mevcut şartları göz önünde bulunduracak ilgili sorumlulara aittir.

Soru 240: Başka dinleri ve inançları tanımak ve bu hususta bilgi edinmek için saptırıcı kitapları ve diğer dinlerin temel kitaplarını okumanın hükmü nedir?

Cevap: Sırf bu inançları tanımak ve onlar hakkında daha fazla bilgi edinmek için bu tür kitapları okumanın caiz olduğuna hükmetmek zordur. Ama bunlardaki dalaleti tanıma ve teşhis etme gücüne sahip olan ve kendisinin haktan sapmayacağına emin olan ehil kişilerin bunları çürütmek ve reddetmek amacıyla okumaları caizdir.

Soru 241: Çocukları, bazı sapık inançların da öğretildiği okullara göndermek nasıldır? Onların bu derslerden etkilenmeyecekleri varsayılırsa hüküm nedir?

Cevap: Onların dinî inançlarına yönelik bir endişe duyulmaz, batılı yaygınlaştırmak da söz konusu değilse ve çocukların saptırıcı, bozuk ve batıl konuları öğrenmekten kaçınmaları mümkün ise sakıncası yoktur.

Soru 242: Dört yıldan beri tıp fakültesinde okumakta olan bir üniversite öğrencisi dinî bilimlere çok fazla ilgi duymaktadır. Bu konumdaki birisinin tıp tahsilini sürdürmesi farz mıdır, yoksa tıbbı bırakıp dinî ilimlere yönelebilir mi?

Cevap: Öğrenci tahsil dalını seçmekte serbesttir; fakat burada bir hususa dikkat etmek gerekir ki, dinî ilimler, İslâm toplumuna hizmet sunmak gücüne sahip olmak açısından her ne kadar önemliyse de, İslâm ümmetinin sağlığına yönelik hizmet sunmak, hastaları iyileştirmek ve canları kurtarmak amacıyla tıp bilimi öğrenmenin de büyük bir önemi vardır.

Soru 243: Bir öğretmen sınıfta öğrencilerin karşısında bir öğrenciyi cezalandırmıştır; öğrencinin öğretmenine misilleme yapması caiz midir?

Cevap: Öğrencinin, öğretmen ve hocanın makamına lâyık olmayan bir şekilde karşılık vermeye hakkı yoktur ve öğretmenin saygınlığını ve sınıfın düzenini koruması farzdır; ancak kanunî yollara başvurabilir. Nitekim öğretmenin de arkadaşlarının karşısında öğrencinin saygınlığını gözetmesi ve İslâmî eğitim adabını gözetmesi farzdır.