SELEF (SELEM) SATIŞI

Soru 503: Bir şirketten selem^[24] olarak bir apartman satın aldım; paranın bir bölümünü taksitle ödeyip parayı ödediğime dair makbuz aldım ve paranın geri kalanını hâla borçluyum. Bu şirket bir süre sonra benim apartmanımı Mesken Bankasına sattı ve benim ise buna karşılık günün fiyatına (önceki fiyatın dört katına) başka bir apartman almamı kararlaştırdı; bu konuda hüküm nedir?

Cevap: Selem muamelesiyle taksitle apartman satın almak esasen batıldır; çünkü selem muamelesinin sıhhatinin şartlarından birisi satış meclisinde paranın tamamının nakit olarak satıcıya ödenmesidir. Eğer apartman satış meclisinde paranın tamamı verilerek selem muamelesiyle satın alınırsa, bu durumda satıcının malı vasıflarına uygun olarak müşteriye vermesi gerekir. Belirlenen malı teslim etmek için müşteriden fazla bir para istemeye hakkı yoktur. Ve yine satıcı, ona satılan malın yerine başka bir şey veremez. Müşteri de kabul etmek zorunda değildir. Eğer verirse, belirlenen fiyattan fazlasını istemesi bir yana, hatta aynı parayı istemesi durumunda bile müşteri onu kabul etmeyebilir.

Soru 504: Henüz yapımı tamamlanmayan bir apartmanı taksitle satın aldım. Daha sonra o apartmanı daha yapımı tamamlanmadan ve satıcıdan teslim almadan önce başka birine sattım; acaba bu alım satım sahih midir?

Cevap: Eğer satın alınan apartman belli ve müşahhas bir apartmansa ve siz onu satıcının inşaatını tamamlaması şartıyla veresiye ve taksitle satın almış iseniz, o apartmanı tamamlanmadan ve satıcıdan teslim almadan önce başka birine satmanızın sakıncası yoktur.

Soru 505: Uluslararası Kitap Fuarı'nda selem muamelesiyle bir miktar kitap satın aldım. Fuarda kitapların parasının yarısını ödedim ve diğer yarısını ise kitapları teslim alırken ödeme taahhüdünde bulundum. Fakat kitapları bana ne zaman teslim edecekleri ve ödemeyi ne zaman yapacağım belirlenmedi; acaba bu muamele sahih midir?

Cevap: Daha önce vermiş olduğunuz meblağ kaparo ise, satış da, kitapları teslim aldığınızda ve paranın geri kalanını ödediğinizde gerçekleşecekse bunun sakıncası yoktur. Fakat satış paranın bir bölümü ödendiğinde ve veresiye olarak yapılır ve ödenmesi için belli bir zaman tayin edilmezse veya satış meclisinde paranın tamamı nakit olarak ödenmeden selem muamelesi olarak gerçekleşirse, bu durumda muamele şer'an batıldır. Elbette selem satışında parasını verdiği miktarda muamele sahihtir; fakat satıcı o miktarda da muameleyi bozabilir.

Soru 506: Bir kimse başka birinden bir müddet sonra teslim almak üzere bir şey satın alır ve belirlenen zaman gelip çattığında o eşya mal değerini kaybeder; bu durumda müşteri eşyanın kendisini mi almalıdır, yoksa onun değerini mi?

Cevap: Eğer muamele şer'an sahih bir şekilde gerçekleşmiş ise, bu durumda müşteri o malın kendisine hak kazanır; ancak o şeyin mal değerini kaybetmesi örfte malın telef veya kullanılmayacak kadar yok olması şeklinde değerlendiriliyorsa, bununla muamele kendiliğinden fesholur ve satıcı malın ödenen değerini müşteriye geri vermelidir.